De politie kan problemen in wijken onvoldoende voorkomen, doordat te veel van haar wordt gevraagd. Wijkagenten in middelgrote steden en in het landelijk gebied hebben nauwelijks tijd om te investeren in wijkcontacten. Zo neemt hun kennis van de wijk af.
De politie heeft te weinig informatie om problemen te voorzien en in te grijpen, vóórdat het echt onveilig wordt. Daardoor moet zij vaker repressief optreden; in actie komen bij onveilige situaties. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling voor de effectiviteit van de politie, stelt de Inspectie Justitie en Veiligheid in haar onderzoek ‘Lokale handhaving door de politie’.
De Inspectie JenV onderzocht de aanpak van de vier meest voorkomende problemen:
- Ondermijning (vermenging van boven- en onderwereld).
- Personen met verward gedrag.
- Problematische jeugdgroepen.
- Verkeer.
Deze problemen doen zich vaak plaatselijk voor. Goed geïnformeerde wijkagenten kunnen tijdig ingrijpen om te voorkomen dat zij uitmonden in onveilige situaties.
Wijkagenten
Wijkagenten worden in middelgrote steden en in landelijk gebied echter vaak ingezet voor andere noodzakelijke taken, zoals noodhulp. Ook zorgt het grote aantal meldingen over personen met verward gedrag voor een flinke belasting van de politie. Dit maakt investeren in de wijk en daar spelende problematiek lastig. Terwijl in de Veiligheidsagenda van het ministerie van Justitie en Veiligheid doelen voor de politie staan als ‘stevige lokale verankering’ en ‘een politie die in verbinding staat met alle bevolkingsgroepen’.
De informatiepositie van de politie holt verder uit door het verdwijnen van gespecialiseerde teams. Zij wordt voor haar informatie steeds afhankelijker van de gemeenten. Vooral grote en middelgrote steden krijgen via eigen opsporingsambtenaren (boa’s) en hulpverleners veel informatie binnen. Gemeenten zien daardoor problemen vaak eerder aankomen dan de politie. Maar de gemeenten zijn vanwege de privacywetgeving terughoudend met het delen van informatie over personen met verward gedrag en jongeren die buiten de boot dreigen te vallen.
Aanbevelingen
Voor een effectief politiekorps dienen de minister van Justitie en Veiligheid, de burgemeesters en het Openbaar Ministerie aan te geven wat voor soort politie er in Nederland gewenst is. Nu beweegt de politie zich van een organisatie die preventief problemen kan voorkomen, door contacten met alle lagen van de bevolking. Naar een organisatie die repressief optreedt, als de problemen zich voordoen. De Inspectie JenV beveelt de korpschef van de nationale politie aan om aan te geven wat er nodig is, voor een politie die in contact is met alle lagen van de samenleving. En wat er nodig is voor een meer repressieve organisatie.
De belasting van de politie kan verminderen, als meldingen over verwarde personen eerder bij de juiste hulpverleners komen. Daarom geeft de Inspectie JenV de minister van JenV de aanbeveling om met de verantwoordelijke bewindspersoon van Volksgezondheid, Welzijn en Sport te bespreken hoe signalen over verwarde personen vroeg zijn op te pikken, om ze snel aan zorginstanties door te kunnen geven.
Hoe zit het in Oost-Nederland?
Pim Miltenburg, namens de eenheidsleiding Oost-Nederland, geeft de volgende reactie die eenheidsbreed geldt:
“In het rapport waarschuwt de inspectie voor de afname van de inzetbaarheid van onze mensen in de wijken. Wij herkennen deze waarschuwing. Wij vinden het belangrijk dat de politie in de wijk in contact is met alle doelgroepen en alle lagen van de bevolking. Wij zijn zeker in verbinding met onze wijken en ook proactief in onze aanpak. Wijkagenten hebben daarin een regisserende rol en taak. Zij doen dat niet alleen, maar met alle mensen van zijn of haar team. Dit is teamwerk.
De eenheidsleiding herkent dat de druk op politiemensen al geruime tijd hoog is. Dit is al eerder door ons als zorg verwoord en geuit. De afgelopen zomer hebben coronamaatregelen, demonstraties en rellen veel van de inzet van politie gevraagd. De politie constateert, evenals de inspectie, dat er een groot beroep op de politie wordt gedaan waar het gaat om meldingen over personen met verward gedrag. Dat is een trend waar de politie al eerder aandacht voor heeft gevraagd. De zorg hieromheen kost de politie veel tijd en capaciteit. Mensen met verward gedrag horen niet in een politiecel thuis, is onze opvatting.
Veel teams hebben door bovenstaande thematieken te maken met capaciteits- en roosterdruk. Het is duidelijk dat politiemensen daar de effecten van merken. Het voldoen aan de behoeften van de wijk staat onder druk. Onze collega’s moeten vaak veel incasseren, zich flexibel opstellen. Als organisatie vragen we veel van hun loyaliteit.
Oplossingen waar aan wordt gewerkt
Er wordt hard gewerkt aan het klaarstomen van nieuwe collega’s. Zo zijn er afspraken gemaakt tussen het ministerie, vakbonden en politie om het politieonderwijs te hervormen, zodat nieuwe politiemensen eerder op straat inzetbaar zijn. Het wordt ook mogelijk gemaakt om langer door te werken. Deze maatregelen zullen op de lange termijn zeker effect hebben, maar op de korte termijn zal de druk op politiemensen hoog blijven. Daarom blijft de eenheidsleiding oog houden voor de effecten hiervan op de collega’s”
Voor meer informatie: www.inspectie-jenv.nl
