Driel – De 78e herdenking van Operatie Market Garden werd op zaterdag 17 september gehouden. Voor gemeente Overbetuwe waren burgemeester Patricia Houtink-Roubos, wethouder Dimitri Horsthuis – Tangelder en kinderburgemeester Thijmen Wien aanwezig. De herdenking werd live uitgezonden voor de veteranen in Canada en Polen die er niet bij konden zijn.
Longread
Zon, wind en regen hielden de aanwezigen niet tegen, met paraplu’s werden de stevige buien het hoofd geboden. Al is het 78 jaar geleden dat de tweede wereldoorlog in Driel voorbij was, sommige oudgedienden waren zichtbaar geëmotioneerd tijdens de ceremonies. Helaas zijn er steeds minder veteranen aanwezig. Dit jaar waren er geen Poolse veteranen aanwezig die uit eerste hand over de gebeurtenissen konden vertellen. Het geheel werd opgeluisterd door het jeugdkoor en muziekgroep ‘Promyki Krakowa’. Saartje Coorbeek maakte een gedicht ‘de Polen van Driel dat in het Nederlands, Engels en Pools werd voorgedragen.
Reis van Polen
De voorzitter van de Stichting Driel – Polen nam het voorwoord. In deze herdenking is speciale aandacht voor de bijdrage van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan operatie Market Garden die op 21 september bij Driel landden. Toen Duitsland en Rusland Polen binnen vielen in 1939 werden de Poolse burgers gedwongen om huis en haard te verlaten. Ruim 300.00 werden gedeporteerd naar Kazachstan, Oezbekistan en Siberië. Door een overeenkomst van Stalin met de Poolse regering in ballingschap kwamen. De gevangen Polen kwamen in 1942 vrij en konden zich aansluiten bij diverse Poolse legeronderdelen waaronder het legerkorps van generaal Anders, generaal Maczek en generaal Sosabowski.
Degenen die zich aansloten bij generaal Sosabowski hadden als doel ingezet te worden bij de bevrijding van Polen.De snelste en ook moeilijkste manier op de Poolse militaire eenheden in hun vaderland te brengen was door luchtlandingen. Sosabowski werd de bevelhebber van de parachutistenbrigade. De parachutisten zouden voor Polen vechten op Pools grondgebied. Daarvoor staat ook het ‘Onafhankelijke’ in de naam van de Brigade. Door politieke druk en logistieke beperkingen kon dit helaas niet gerealiseerd worden.
Blijvende vriendschappen
De brigade werd uiteindelijk in 1944 ingezet bij Operatie Market Garden. Een deel landde in hun zweefvliegtuigen met antitankkanonnen op 18 en 19 september aan de noordkant met de Britten. De meerderheid landde op 21 september bij Driel om van daaruit hun Britse en Poolse kameraden aan de noordkant te helpen. Het naar Berlijn oprukkende Sovjetleger verdreef weliswaar de Duitse bezetter, maar bracht in plaats van vrijheid een nieuwe overheersing. De nieuwe grenzen van Polen waren vastgesteld en kwam onder invloed van de Sovjet-Unie. Voor Polen die meevochten in het westen betekende terugkeer naar hun vaderland gevangenschap of erger. De meeste Polen vestigden zich in West-Europa of vertrokken naar andere werelddelen. Zo eindigde de reis die zij in 1940 via Siberië gedwongen waren te volgen. In die reis was Driel slechts een tussenstop maar een die resulteerde in blijvende vriendschapsbanden.
De vriendschap die in september 1944 tussen de Poolse militairen en de Drielse bevolking is ontstaan duurt voort. Toen generaal Sosabowski en zijn brigade de schuld kregen van het mislukken van Operatie Market Garden is de Drielse bevolking de Polen blijven steunen in hun strijd om eerherstel. Deze volgde in 2006 met het uitreiken van de Militaire Willemsorde.
Het vaandel met de Militaire Willemsorde en de vertegenwoordiging van de 6e Airborne Brigade is jaarlijks bij de herdenking aanwezig. Via hen en de nabestaanden van de leden van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade worden de vriendschapsbanden voortgezet.
Getekend door angst
Burgemeester Patricia Houtink-Roubos sprak in haar toespraak over haar bezoek aan bij een echtpaar in Zetten waarvan de echtgenoot tijdens de oorlog in Driel woonde. Wat hij heeft meegemaakt beïnvloed hem nog tot op de dag van vandaag. De De angst die mensen toen ervoeren dragen ze vaak een leven lang mee. Daarna legde de burgemeester de link met de oorlog die nu in Europa woedt tussen Rusland en Oekraïne. Ook de Oekraïense vluchtelingen hebben net als 78 jaar geleden met oorlogsgeweld te maken gehad en zijn ook getekend voor het leven.
“Laten we tot die tijd blijven omkijken naar de Oekraïense vluchtelingen. En naar al die anderen die om wat voor reden dan ook naar Nederland zijn gekomen. Als gemeente Overbetuwe doen we alles wat in onze mogelijkheden ligt om hier handen en voeten aan te geven,” roept de burgemeester op. Hier vind je de volledige toespraak van burgemeester Houtink-Roubos.
Minister J.J. Kasprzyk
Minister Hoofd van het Bureau van Oorlogsveteranen en Slachtoffers van Onderdrukking de heer J.J. Kasprzyk hield ook een toespraak. Daarin herdacht hij een grote veldslag en zijn helden. Voor Polen is generaal Sosabowski een bijzonder belangrijk figuur. “De generaal had zich lange tijd voorbereid op zijn rol waar hij meesterlijk in was. Hij heeft echter moeten boeten voor andermans fouten. In de Slag om Arnhem bereikten de soldaten van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade de hoogten van militaire glorie. Maar het was ook de zwanenzang van de briljante carrière van hun commandant.”
“Operatie Market Garden eindigde in een mislukking en enorme verliezen. Het had anders kunnen lopen. Het lot van de campagne had gekeerd kunnen worden wanneer het advies van generaal Sosabowski was opgevolgd, voor en tijdens de strijd. De generaal is een groot onrecht aangedaan, dat tijdens zijn leven nooit is hersteld. Zijn verhaal vat het lot samen van vele Poolse soldaten uit de Tweede Wereldoorlog die zijn gebruikt en vervolgens aan de kant gezet. Hen is zelfs de deelname aan de grote Overwinningsparade ontzegd en hun vaderland was onder Stalins bewind geplaatst. Zij wilden terugkeren naar Polen maar de weg naar onafhankelijkheid bleek lang en hobbelig.”
“Het onrecht uit het verleden is ons een doorn in het oog. Maar we zijn hier niet gekomen om onze grief te uiten,” vervolgde de minister. “Integendeel; we willen onze vreugde laten zien vanwege het feit dat we helden hebben die alles wat het lot voor hen in petto had met stijl en een zekere nonchalance hebben aanvaard.” De minister sprak zijn waardering uit dat het Nederlandse volk dankbaarheid toonde aan de soldaten die de vrijheid brachten en ernaar streefde dat de verdiensten van generaal Sosabowski erkend zouden worden. Het recht – al had het lang op zich laten wachten – heeft eindelijk gezegevierd.
♦♦♦
- Wil je niets missen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief
- Of blijf op de hoogte via Facebook, Twitter of Instagram
- Lokaal(pers)bericht of evenement insturen? Dat kan via ‘Schrijf je mee’
Adverteren op Overbetuwe.nieuws.nl ? Onze bezoekersaantallen blijven stijgen, wat onder andere goed is voor de zichtbaarheid van onze adverteerders.
Wij denken graag met je mee om de reclame-euro zo optimaal mogelijk te besteden. Door lokaal te adverteren op Overbetuwe Nieuws tegen een concurrerende prijs! Neem contact op met Leo Christiaens via de telefoon: 06-11087527 of via de mail: [email protected].
De redactie is te bereiken via [email protected].
