Herveld- Museumboerderij den Tip; geschiedenis, heden en toekomst.
Door Rein de Jong.
Museum den Tip is een voor de Betuwe kenmerkende T-boerderij. Het is gebouwd in 1734 op een woerd of terp i.v.m. mogelijke overstromingen. Het is een van de weinige boerderijen die over een waterzolder beschikt. Dat was noodzakelijk omdat er vroeger in de Betuwe geen dijken langs de rivieren waren.
Overstroming 1809
Dat dit geen garantie voor droge voeten was bleek uit de overstroming van 1809, toen de dijk bezweek in Oosterhout. Door het geweld van water, ijsschotsen en een hevige storm spoelden meubels, kleding en overige inventaris weg. De schade aan de boerderij bedroeg zo’n 900 gulden, bijna de helft van het bedrag waarvoor men de boerderij in 1799 had gekocht!
De grond in de Betuwe was erg geschikt voor het telen van tabak; in goede tijden hingen er wel vijftigduizend tabaksbladeren te drogen.
Het verleden
In 1892 werd Den Tip een pachtboerderij. Nadat de laatste pachter in 1963 was vertrokken verkocht de eigenaar, Baron van Boetzelaar, de boerderij aan de gemeente Valburg. Sinds 1990 is de boerderij ingericht als oudheidkundig museum, beheerd door een stichting.
Het heden
De dokterskamer en de oorlogskamer herinneren nog aan die tijd. De reeds bestaande inrichting werd in de loop der jaren aangevuld met tal van geschonken voorwerpen en landbouwgereedschappen. De boomgaard herbergt hoogstam vruchtbomen van verschillende oude rassen met nog jaarlijks een hoge opbrengst. Voor de bestuiving zijn bijenkasten geplaatst; de nijvere werkers produceren jaarlijks echte boerderijhoning.
Naast de boerderij staat een bakhuisje uit 1866. Oorspronkelijk stond dit bakhuis bij een andere boerderij in Herveld, maar werd in 1986 in originele staat bij Den Tip herbouwd. Hierin worden de inmiddels beroemde appelflappen gebakken. Tevens doet de bakkerij dienst als winkeltje van streekproducten. De hooiberg stamt van later datum.
Gerund door vrijwilligers
Zowel onderhoud van de boerderij als de exploitatie ervan worden vrijwel geheel gedaan door vrijwilligers, waarvan velen inmiddels een respectabele leeftijd bereikt hebben.
De laatste twintig jaar fungeerde Den Tip naast boerderijmuseum als voordelig trefpunt voor tal van activiteiten, zoals wandel- en fietstochten, ontvangst van deelnemers aan dagtochten, een originele slachtdag, concerten en workshops. Ook werd de boerderij een officieel erkende trouw locatie in een wel heel bijzondere setting.
De toekomst
Het jaar van het coronavirus bracht noodzakelijkerwijs ongewenste rust in de tent, maar biedt ook de gelegenheid zich eens te beraden over de toekomst van boerderij. Het in stand houden van het oudheidkundig museum staat daarbij voorop.
Inmiddels zijn vrijwilligers bezig met een grote interne opknapbeurt en wordt bekeken welke voorwerpen noodzakelijk zijn voor een historische presentatie en welke hierin niet thuis horen. Echter, zoals bij veel organisaties ontstaat een steeds groter behoefte aan nieuwe vrijwilligers en bestuursleden, want zonder hen zal het huis op den duur verkommeren. En dat wil toch niemand.
