Driel- De Polenherdenking van dit jaar vond plaats op het vrijwel lege Polenplein. Dat was in 2019 wel heel anders; de tribunes zaten vol. Diverse vertegenwoordigers uit Nederland en Polen waren erbij. Niemand kon weten dat dit voorlopig de laatste keer was dat de ceremonie op deze manier gevierd zou worden.
Minister van Defensie Ank Bijleveld-Schouten en burgemeester Patricia Hoytink-Roubos hielden hun toespraak in aanwezigheid van Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Charles, The Prince of Wales en vertegenwoordigers van Nederland, Polen, Groot-Brittanië, Canada en Amerika en drie Poolse veteranen Mr. Kubinski, Mr. Staszkiewicz en Mr. Cisek.
Corona, onze onzichtbare vijand
Ook dit jaar werd er weer uitgekeken naar de veteranen, om onze dankbaarheid te tonen, de gevallen militairen te eren en natuurlijk om onze vrijheid met hen te vieren. Maar corona heeft onze vrijheid ingeperkt. Dat hebben we sinds de oorlog niet meer meegemaakt. Natuurlijk is deze tijd niet te vergelijken met de periode dat Nederland gebukt stond onder de Duitse bezetters. Maar we hebben een idee gekregen hoe het moet zijn geweest.
Deel uit toespraak burgemeester
“Toen de aalmoezenier van de Poolse Parachutistenbrigade op de deur van de pastorie bij de rooms-Katholieke kerk in Driel klopte, deed pastoor Poelman de deur open kuste de beste man op beide wangen en drukte hem een prachtig antiek kruisbeeldje in handen, met de woorden ‘Ik schenk u dit crucifix als een herinnering aan onze bevrijding van de nazi’s’.
En toen er een patrouille naar Heteren werd ondernomen. Werden ze tot hun verrassing enthousiast begroet door dertig opgewonden burgers met feestelijke boeketten. De toenmalige burgemeester Knoppers hield een toespraak, waar de Polen niets van begrepen, en overhandigde met een buiging de sleutel van het gemeentehuis. Heteren en Driel was immers voor de bevrijders!
Onmogelijke opgave
Die vreugde bleek van korte duur. De Poolse parachutistenbrigade had een onmogelijke opdracht: de rivier oversteken en de Oosterbeekse linies versterken. Bij aankomst bleek het Drielse veer spoorloos verdwenen. Ze hadden alleen enkele kleine rubberen bootjes. Zonder peddels. Meer was er niet.
Met pioniersschoppen, geweerkolven en zelfs met blote handen wist een klein deel van de brigade de overkant te bereiken. Ze voerden een ongelijke strijd, met vreselijke verliezen. Toch was de komst van deze brigade een geweldige morele opsteker voor de ingesloten para’s aan de overkant van de rivier. Bovendien vormden zij vier dagen lang hier in Driel, een bruggenhoofd, waardoor vele geallieerden over de Neder-Rijn geëvacueerd konden worden. Zonder het standvastige optreden van de Poolse Parachutistenbrigade waren zij verloren geweest.
De inwoners van Driel hielpen waar mogelijk. De bijzondere inzet van Cora Baltussen kennen we uiteraard. Maar ik denk bijvoorbeeld ook aan de 17-jarige Henk te Dorsthorst en zijn vriend Antoon Clappers. Samen groeven zij loopgraven en hielpen bij het leggen van mijnen, waardoor de zuidelijke toegang tot het dorp werd afgesloten.
Hechte band met Polen
In die dagen werd de basis gelegd voor een hechte band met de Poolse veteranen. Veteranen waarvan er nog maar een handjevol van over zijn. Meneer Kubinski is vorig jaar twee maanden na de herdenking overleden. Vanaf 2004 logeerde hij ieder jaar bij de familie Röben. Zij legden hem in de watten en zorgden ervoor dat het hem aan niets ontbrak. Meneer Kubinski genoot hier van en zette alles op alles om erbij te zijn. Ook toen vorig jaar zijn gezondheid snel minder werd.
Hendriët Röben vertelde mij dat het voor hen heel onwerkelijk is dat hij er niet meer bij is. Maar ook dat ze het belangrijk vindt om te blijven herdenken. Dat onderschrijf ik van harte.
Sergeant Michal Iwaskow van de Poolse Parachutistenbrigade omschreef heel treffend het belang hiervan en ik citeer:
“Laten wij eer betuigen aan de leden van de parachutistenbrigade die zo dapper vochten. Laten wij ook de burgers van Arnhem, Oosterbeek en Driel eren die tijdens de actie zware verliezen leden, die familieleden en bezittingen verloren. Een strijd tegen tirannie laat altijd kruizen, wanhoop en vernietiging achter.” – einde citaat.
Vandaag brengen we die woorden in praktijk. Staan we stil bij de immense offers die gebracht zijn voor onze vrijheid. Laten we dat ook de komende jaren blijven doen.”
Wil je de hele toespraak lezen van burgemeester Patricia Hoytink-Roubos? Dat kan in het Nederlands en in Engels. Read the speech in English.
